Denizli'yi gezenlere;

Denizli' de Pamukkale'yi gezdik. Başka nereye gidelim? Nereyi gezelim?  Denizli' de ne var ki gibi sorular ile pek çok Denizli'li karşılaşıyordur. Ve hatta aileden  Denizli'li olanlar, yıllardır Denizli' de oturanlar bile kentimizin tarihi, doğal ve  kültürel değerlerinden maalesef  habersizdir. 

Kentimizi anlatan bir minik rehber olması açısından ilimizin eşsiz güzelliklerini biraz ele aldım. 

Denizli'yi farklı kılan en önemli tarihi unsur nakışlı boyalı camileridir. Pamukkale Akköy Belenardıç cami,  Acıpayam Yazır camii, Çivril Savransah camii, Kızılcabölük Hanönü camii, Baklan Boğaziçi camii,  Kale Gevher paşa camii  güzel örneklerdir. Çal Kayı pazarı camisinin minaresi ziyaretçilerini beklemektedir. 

Çivril Özdemirci mezarlığında 2.5 m yüksekliğinde balbal mezarlar vardır. 

Denizli türbeleri ile ünlüdür.  Kumavşarı Karaağaç baba, Tavas Tekkeköy Sarı İsmail sultan, Sarayköy Tekke köyü Sultan Sarı baba, Acıpayam Alaattinde   Don baba, Taşkın dede, Baklan da Hüsamettin Gazi,  Acıpayam Oğuz köyünde Oğuz baba, Karataş  üzeri Kazak abdal, Cankurtaran da Teslim baba, Yatağan da Yatağan baba,  Yesilyuva, Afsarda alperen turbeleri, Merkezefendi de  Server Gazi, Tavas Avdan baba, Merkezde bilinmeyen bir yerde olan Ahi Sinan sadece bir kaçıdır. Her turbede adaklar, kurbanlar kesilir, yagmur duasi yapilir. Alaattin Raskin dede muhtesem bir anma etkinligidir. Güney köyü  yagmur duasi mutlaka gidilmelidir. Tüm dağların zirvelerinde bir eren mezarı ve kurban kesme yerleri var desem kimse inanmaz. Acıpayam Hisar Erenkuyu, Güney köyü, Beyagac eren günü benzerlik taşır.  

Beyağac Eren baba kurganı Sandras dağlarının zirvesinde çok ilginçtir.  Her ağustos ayının son çarşambası Eren babaya gidilir gece dağda, Kartal gölunde  kalinir, persembe sabah kurbanlar kesilir.  

Bu bölgede 55 antik kent vardır. En az 15' i gezmeye,  görmeye değer durumdadır.  

Selçukludan kalan Denizli'nin Ankara yönünde hemen çıkışında solda  Akhan ve Çardak  ilçemizde Çardakhan  ziyaretçilerini beklemektedir. Kent içinde Germiyan hamamı ve kaleiçi surları da  Selçuklulardan kalan yapılardır. Denizli' de en çok karşılaşılan  soyadlarından biri Selçuk'tur. Çeşmelerde, sarnıçlarda ve çok  sayıda   yapıda Selçuklu izi halen canlılığını korumaktadır. 

Güney şelalesi, Ağlayan kaya şelalesi, Homa şelalesi  hem görsel olarak çok güzel hem de balık ve kahvaltı çeşitleri ile güzel noktalardır.

Pamukkale müzesi yanında kent içinde etnografya müzesi,  Kızılcabölük  tekstil müzesi, Nikfer köy müzesi, Buldan müzeleri de gezilebilir. 

Acıpayam Dodurga Keloğlan mağarası, Kaklık mağarası ülkemizin en güzel ve  farklı mağaralarıdır. Mutlaka  görmelisiniz.

Turizme açık yaylalarımız vardır. Cankurtaran yaylası, Kefe yaylası, Süleymanlı yaylası, Topuklu yaylası  çadır kurabileceğiniz, karavan götürebileceğiniz yerlerdir. Beyağac Haney evler, Çameli  Dağ  evleri, Teleferikle çıkılan Zeytin yaylasında konaklama imkanı, otel ve tesisleri oldukça güzeldir.  

Kışın kayak merkezi olan Bozdağ ve çevresi, Çivril Akdağlar, Çökelez dağı, Muza yaylası, Eşeler yaylası, Babadağ yaylası aracınız uygunsa size çok güzel yayla imkanları ve manzaralar sunarlar.  Denizli' den araçla 20-25 km yürüyünce her yönde dağlar  sizi bekler. 

Her yerde anıt ağaçlar var ancak Denizli' de anıt ağaç ormanı vardır. Beyağac Kartal gölü yolunda 1300 yaşındaki ağaçlardan oluşan ormanın sanırım örneği yoktur. Tavas Tekkeköy'de Mustafa Baba yanındaki çınar ağaçları anıt ağaçlardır ve tamir- bakım yapılmıştır.  

Denizli tam bir tıbbi aromatik bitkiler cennetidir. Bozkurt Hayrettin ters lale, Gözler Güzelpınar, Belenardiç  tarafları kekik, adaçayı, lavanta cennetidir. Gözler, Acıpayam ve  Çağırganda lavanta bahçeleri vardır.  Yazın misler gibi kokar. 

Acıpayam kanyonu bulunduğu coğrafya ve doğal yapısı açısından eşsizdir. Denizli' den varıncaya kadar Dalaman çayı etrafındaki Çakır, Kelekci, Olukbaşı, Benlik, Güney, Çiftlik gibi güzel köylerimizi görebilirsiniz. Bu arada Çal Kısık- Ümmü Kız Kanyonu,  Bozkurt Karakısık kanyonu, Kale İnceğiz kanyonu da görmeye değer  yerlerdir. Kale İnceğiz kanyonu arkeolojik kalıntıların yanında bir jeopark özelliği de gösterir.  

Çivril uzun bir süre ayırmanız gereken bir noktadır. Işıklı gölü, Homa Şelalesi, camileri, balık restoranları ile ilginizi çekecektir.  Işıklı gölünde motorlu kayıklar ile sizi nilüfer tarlasında eşsiz bir gezi bekler. 

Çal  Çakırlar, Bozkurt Hayriye, Acıpayam Yazır, Dodurga,  Serinhisar Yatağan, Pamukkale Gözler, Belenardıç, Sarayköy Hisarköy (Attuda),   gibi köyler hikayeleri olan, farklı güzellikler sunan köylerimizdir. Ziyaret etmeye değer noktalardır. 

Tarihi köprü meraklıları için Çal Hancalar , Ahmetli köprüleri çok güzel örneklerdir. Bölgenin fethinde köprüler büyük rol oynamıştır.  

Kent içinde restore edilen çok sayıda tarihi ev;  Merzeci evi, Sürücüoğlu konağı gibi Denizli evleri ziyaretçilerini beklemektedir. 

Yemek kültürü yok gibi görünse de bilinmeyen bir yemek kültürü vardır. Leblebi, beyaz nohut, kekikli şeker  almadan Serinhisar' dan geçilmez. Kuru kırmızı biber ve patlıcan dolması Denizli sofralarını süsler.  Tarhana çorbası, keşkek, gelin turşusu düğün yemeğidir. Toz domates kurusu, Karahöyük ekmeği, Çameli alabalığı, Işıklı gölü dişli sazanı, Buldan simidi, saçta mısır ekmeği, Beyağac tandır ekmeği, saç böreği,  Kale biber tartarı, patlıcan közlemesi, zeytinyağlı yaprak sarması, Kale- Tavas pidesi, Tavas Göveci,  Sarayköy köftesi, Denizli'ye has köfte ve şiş, Denizli tandır kebabı ve meşhur köy kahvaltılarını mutlaka tatmalısınız. Kese yoğurdu veya süzme yoğurt Denizli'ye özgü tatlardan birisidir. Özellikle yanık kokulu olanı ilk yiyene çok farklı gelecektir. Koyun yoğurdunu Tavas'ta bulabilirsiniz.  
Tatlı açısından  Helvacı Şerif Ustanın dükkânlarındaki yüzlerce çeşit tatlı, lokum, dondurmalı irmik helvasının örneği yoktur. Tavas baklavası ve eğer bulursanız Denizli' ye özgü  pekmez bulamaç tatlısının tadına doyum olmaz. 

Denizli göller bölgesindeki illerdendir. Işıklı gölü, Beyağac Kartal gölü, Bozkurt Karagöl, Saklıgöl, Buldan Süleymanlı gölü, Çameli Kolak gölü, Cindere ve Adıgüzeller baraj gölleri çevresi ile serinlik ve çok güzel manzaraya sahiptirler. 

Kent içine bakarsak İncilipinar parkı, Adalet parkı, Servergazi parkı,  Merkezefendi Ornaz vadisi, teleferik zeytin yaylası, Kent ormanı, Cankurtaran milli parkı, Karataş ormanı gibi eşsiz güzelliğe sahip gezi noktaları vardır. Vakti olanlar için Tavas Bağlar mesireliği de tavsiye edilir. 

Termalden bahsetmeden geçmek olmaz. Denizli  Pamukkale, Karahayıt, Sarayköy ile bir  termal cennettir. Her keseye uygun termal pansiyonlardan beş yıldızlı otellere çok farklı alternatifler mevcuttur. Unutulmaması gereken husus şudur;  şifa kaynağı binanın, otelin güzelliği değil yer altından gelen sıcak sudur.

Kızılcabölük çarşısı, Buldan çarşısı, Denizli Babadağlılar çarşısı ve il merkezinde  Kaleiçini mutlaka görmelisiniz. Eski Karahöyük pazarı tarihi bir unsur olarak görülebilir ve tarihi Karahöyük ekmeği alınabilir. 

Kaleiçi, Babadağlılar çarşısı, Buldan çarşısı, Kizilcabölük çarşısı alışveriş cenneti olsa da pek çok fabrikanın satış mağazası da  size çok cazip ürünler sunar. Her yerde olan, bilinen Avmlerden biraz uzaklaşmanızı ve Denizli'deki alternatifleri değerlendirmenizi öneririm.  Özellikle ev tekstili, havlu bornoz gibi ürünler çok yoğundur  ama pamuk - bambu çamaşır, pantolondan tişörte diğer tekstil ürünleri de vardır.   Tavas' ta gömlek, efe- zeybek elbisesi dikerler, efe körüklü çizmesi  yaparlar çok güzeldir. Kısaca Troy filminin tüm  kıyafetleri Denizli de dokundu desem tekstilin boyutları, sanatsal değeri daha iyi anlaşılır. 

Milli mücadele ateşinin ilk yakıldığı il Denizlidir.15 mayıs milli mücadele günü olarak kutlanır.   Kazıkbeli savaşı  ve Miryekefelon  savaşı ile Anadolu'nun Türk yurdu olmasını sağlayan nokta Denizli'dir.  Bayramyeri meydanda Milli mücadele anıtı, Cankurtaranda minik bir mermer kaide üzerinde Kazıkbeli anıtı, Baklan' da Miryekefelon savaşı anıtı vardır. Milli mücadele ateşini yakan müftülerin mezarları Yüreğil'de, Çal'da, Denizli de ilginç noktalardır. Çivril Cabar'da şehitlik açılmıştır.  Cabar olayı hala hafızalarda yerini korumaktadır.  

Denizlililer yaşadıkları coğrafyanın tarihi ve kültürel zenginliklerini artık  fark etmelidirler.  Hep diyorum  Denizli muhteşem bir tarihe sahiptir. Ehil ellerde Denizli kültür, yayla, göl, mağara  turizminden çok daha büyük pay alacaktır.